Documentary Photography Reconsidered, Civil War, và tản mạn chuyện học trường ảnh

“Documentary Photography Reconsidered: History, Theory and Practice” là một cuốn sách mà theo quan điểm cá nhân tôi, là cung cấp những thông tin đáng lưu tâm nhất về nhiếp ảnh tư liệu truyền thống và đương đại. Cùng thời điểm mà tôi đọc xong cuốn sách này vào năm ngoái thì tôi cũng xem được một bộ phim rất ấn tượng từ nhà A24 – Civil War. Phim có miêu tả phần nào mặt tối của công việc phóng viên ảnh, một công việc mà tôi từng cân nhắc theo đuổi sau khi hoàn thành chương trình học chuyên ngành nhiếp ảnh tại Séc. 

Documentary Photography Reconsidered: History, Theory and Practice được xuất bản lần đầu năm 2019, nhưng những thông tin trong cuốn sách vẫn không bị lỗi thời so với những biến đổi của nhiếp ảnh tư liệu cho tới thời điểm này. Nếu quay ngược lại thời điểm mà các cụ nhà Magnum đang rong ruổi khắp thế giới với sứ mệnh ghi lại mọi xung đột và nhất cử nhất động của xã hội, nhiếp ảnh tư liệu giờ đây đã giao thoa với bất cứ một thể loại nào khác, người trong ngành cũng không thèm định nghĩa nó nữa. Gọi Documentary Photography Reconsidered là một cuốn sách self help cũng được, do thứ hữu ích nhất mà cuốn sách mang lại là những chia sẻ thẳng thắn của những cái tên đầu ngành về sự dịch chuyển và mặt tối của nhiếp ảnh tư liệu từ trước tới nay. Những xung đột về ý kiến được đưa ra trong cuốn sách là minh chứng rõ rệt cho một ngành nghề không những không có một công thức cụ thể để thành công mà còn là sự cạnh tranh kinh hoàng, giữa thời đại nhiếp ảnh đã trở thành một thú vui tốn kém. 

Ta nhìn thấy một nhiếp ảnh gia lão làng từng đi đến mọi điểm nóng trên thế giới tự hào rao giảng những định nghĩa to tát về nhiếp ảnh tư liệu, nhấn mạnh về sự chân thật của nó, về tầm quan trọng của sự hiện diện của một nhiếp ảnh gia. Ta cũng đọc được một nhân vật lão làng khác khẳng định nhiếp ảnh tư liệu không chỉ là sự thực tế và tính tự nhiên mà hoàn toàn có thể dàn dựng, có thể sử dụng nhiều chất liệu khác nhau, và nhiếp ảnh tư liệu đương đại là đề cao tính gợi mở cho người xem. Sự bất đồng ý kiến về định nghĩa và phương thức thực hành nhiếp ảnh là rất phổ biến trong nghành. Theo quan điểm cá nhân, sau một thời gian nhất định, khi mà bạn đã dành kha khá thời gian tìm hiểu về nhiếp ảnh, bạn sẽ dần mở lòng hơn với mọi tuyên bố, rằng việc tranh cãi này chỉ tổ vô ích. Một số hãng tin tức lớn giờ đây cũng đã cởi mở hơn với việc cho phép các cộng tác viên ảnh hậu kì mạnh tay với tác phẩm, chụp film, chụp số, dàn dựng bối cảnh… tuỳ vào hạng mục và loại tin tức. 

 Ảnh từ dự án “As Frozen Land Burns” của Nanna Heitmann thực hiện cho The New York Times.

Về Civil War, câu chuyện về đạo đức trong báo chí tất nhiên chỉ là một phần trong thông điệp to lớn hơn về nước Mỹ và xung đột xã hội mà bộ phim muốn truyền tải. Tuy nhiên, là một đứa yêu nhiếp ảnh và có phần nào phấn khích khi Civial War kể ra câu chuyện đạo đức của phóng viên ảnh vào bộ phim, xin phép chỉ nói đến chủ đề này trong bài viết hôm nay. Khi nhìn thấy nữ phóng viên ảnh mới chập chững vào nghề Jessie (Cailee Spaeny thủ vai) dần gạt bỏ những cảm xúc con người và đạo đức nghề nghiệp xuyên xuốt bộ phim, thật khó mà không cảm thấy sự phản chiếu của thực trạng nghề phóng viên ảnh hiện nay, hay chính bản thân tôi với những dự án ảnh từng thực hiện và phần nào công việc hiện tại.

Để tóm gọn lại, người cầm máy ảnh luôn có lợi thế trong cán cân quyền lực, có được niềm tin của nhân vật, có đặc quyền đi đến những điểm nóng trên khắp thế giới, được xuất bản những mảnh thông tin có khả năng tiếp cận một số lượng lớn độc giả. Những câu hỏi xoáy về mặt đạo đức sẽ luôn hiện diện, “Nên can thiệp vào bối cảnh để giúp nạn nhân hay giữ nguyên hiện trường và làm nhiệm vụ của mình, tức chỉ chụp ảnh?”, “Có nên rõ ràng với nhân vật về thông điệp hay chỉ cần chụp ảnh và giữ niềm tin rằng sản phẩm đầu ra sẽ có tác động lớn đến xã hội?”, “Có phải là cảm xúc của bạn đang bị chai sạn vì tần suất tiếp xúc với các câu chuyện đau thương?”, “Tôi có đang đặt thiên kiến cá nhân vào câu chuyện này?”.

Ảnh chụp lại từ phim Civil War (2024).

Và cuối cùng là việc theo học một trường nghệ thuật dạy về nhiếp ảnh. Ngoài việc trường học cố gắng biến bạn trở thành một người cực kì nhạy cảm 24/7, để làm sao một vết sẹo nhỏ bé trên cơ thể cũng có thể thành một dự án ảnh dài hơi. Thứ tuyệt vời nhất mà bạn học được ở một ngôi trường nghệ thuật là những con người ở môi trường này, khi ai ai cũng tràn ngập lí tưởng, cảm hứng đến ở khắp mọi nơi. 

“Another word that demands caution is “photographer.” It has been a proud badge of identity for generations of image-makers, but in the new world it will begin to limit us and could even become an encumbrance. It is, after all, a badge that defines the wearer in terms of a craft, and that meant something in the days when wielding a camera was a distinctive skill. But what does it mean in an age when everyone has some ability with that craft? So what if you can make a photograph? So can everybody else and to use this as an identifier is to vanish into the mass.” – Một đoạn trích từ cuốn sách Documentary Photography Reconsidered: History, Theory and Practice.

Mong cho một năm mới luôn tràn nghiệp tình yêu với nhiếp ảnh như hiện tại.

Prev Khi nhiếp ảnh là một thú vui đắt đỏ

Comments are closed.

This photo is Copyright by Vinh Tran. All rights reserved.